Enver Pasha

Hoş gelişler ola, kahraman Enver Paşa
Askerin, milletin, bayrağınla çok yaşa
Arş arş arş ileri ileri, dönmez geri, Türk'ün askeri
Sağdan sola, soldan sağa Al da Bayrağın düşman üstüne


Cephede mitralyöz, ayna gibi parlıyor
Türkistan Türkleri bayrak açmış bekliyor
Arş arş arş ileri ileri, dönmez geri, Türk'ün askeri
Sağdan sola, soldan sağa Al da Bayrağın düşman üstüne


Enver Pasa

22 Kasım 1881 - 4 Ağustos 1922

1913
Göbek adı: Enver Paşa
Doğum Yeri: İstanbul
Ölüm Yeri: Çeğen köyü Tacikistan
Bağlılığı: Osmanlı İmparatorluğu
Rütbesi: Mirliva
Birimlerde: Üçüncü Ordu, İslam Ordusu
savaş/çatışma: Sarıkamış Harekâtı
Madalya: ?
Enver Paşa (Asıl adı: İsmail Enver) 22 Kasım 1881 İstanbul'da doğdu - 4 Ağustos 1922 Tacikistan'da öldü, Osmanlı askeri ve politikacısı, Turancıdır.

Soğukçeşme Askeri Rüştiyesinde öğrenim gördü. Harp okulunu 1899'da piyade teğmeni olarak bitirdikten sonra, 1902'te kurmay yüzbaşı olarak Harp Akademisinden mezun oldu. Selânik'teki üçüncü ordunun emrine girdi. 1906'da binbaşı oldu. İttihat ve Terakki Cemiyeti kurucuları arasına katıldı. Bu topluluk içinde tutunup, kendini sevdirdi.

II. Meşrutiyet'in ilan edilmesinde önemli rol oynadı. Makedonya Genel Müfettişliği ve Berlin Ateşemiliterliği gibi görevlerde bulundu. 31 Mart olayında Hareket Ordusuna katıldı. İşkodra mutasarrıfı ve cephe komutanı olarak İtalyan saldırısına başarıyla karşı koyan Enver Paşa, 1912'de yarbay oldu.

23 Ocak 1913'te İttihat ve Terakki tarafından düzenlenen Babıali baskınına katıldı. Sadrazam Kamil Paşanın istifasını sağladı. Böylece İttihat ve Terakki Cemiyetinin iktidarı ele geçirmesinden sonra, Edirne'nin kurtarılmasında önemli rol oynadı. Bu başarısından sonra albaylığa ardından da tuğgeneralliğe yükselen Enver Paşa, 1914'te de Sait Halim Paşa hükümetinde Harbiye nazırı oldu. Şehzade Süleyman'ın kızı Naciye Hanım ile evlendi. Orduda bazı düzenlemeler yapan Enver Paşa, Fransız modeli yerine Alman stilini uyguladı.

Türkiye'nin Birinci Dünya Savaşına Almanların yanında katılmasında en etkin rolü oynayan kişiydi. Edirne'nin geri alınmasını sağlayan, beklenmedik şekilde ani ve beklenmedik saldırıya dayalı askeri strateji anlayışıdır. Rusya'nın Kafkaslardan saldırması üzerine Sarıkamış harekatını düzenlemiş ve 90 bin askerin ölmesine neden olmuştur.

Savaşının Osmanlı İmparatorluğunun yenilgisi ile sonuçlanmasından sonra İttihat ve Terakki partili arkadaşlarıyla birlikte bir Alman denizaltısıyla yurt dışına kaçtı, önce Odessa'ya, oradan da Berlin'e gitti; daha sonra Rusya'ya geçti. Anadolu'daki Milli Mücadele hareketine katılmak istediyse de kabul edilmedi.

1920 Eylülünde Bakü'de Doğu Ulusları toplantısına katıldı ve Batum'da Türkiye Şuraları Partisini kurarak Türkistan'ı kurtarma hareketini başlattı. Turan Kağanlığı'nı kurmak için büyük uğraşlarda bulundu. 4 Ağustos 1922'de Tacikistan'da, Belçivan yakınlarında bir çarpışmada mitralyöz kurşunlarıyla öldürüldü ve Çeğen köyüne defnedildi.


Memlekete Dönüşü [değiştir]1996 senesinde Enver Paşa'nın naaşı Tacikistan'dan Türkiye'ye getirilerek , ölüm yıldönümü olan 4 Ağustos 1996 tarihinde Şişli Abide-i Hürriyet Tepesi'ne defnedildi. Törene dönemin Cumhurbaşkanı, bazı bakanlar ve Enver Paşa’nın torunları da katılmıştır.Burda İttihat Ve Terakki'den arkadaşları ve aynı amac için koşanlar yatmaktadır bunlar; İsmail Gaspıralı, Ahmet Ağaoğlu, Ahmet Hikmet Müftüoğlu, Mehmet Emin Yurdakul, Ahmed Vefik Paşa, Mirza Feth Ali Ahunzade, Arif Nihat Asya, Necip Asım Bey, Dündar Taşer, Necip Fazıl Kısakürek, Niyazi Yıldırım Gençosmanoğlu, Osman Yüksel Serdengeçti, Erol Güngör, Peyami Safa, Galip Erdem Seyyid, Ahmet Arvasi, Gün Sazak, Süleyman Paşa, Halide Nusret Zorlutuna, Yahya Kemal Beyatlı, Yusuf Akçura


Halk edebiyatında Enver Paşa [değiştir]Hoş gelişler ola, kahraman Enver Paşa
Askerin, milletin, bayrağınla çok yaşa
Arş arş arş ileri ileri, dönmez geri, Türk'ün askeri
Sağdan sola, soldan sağa Al da Bayrağın düşman üstüne


Cephede mitralyöz, ayna gibi parlıyor
Türkistan Türkleri bayrak açmış bekliyor
Arş arş arş ileri ileri, dönmez geri, Türk'ün askeri
Sağdan sola, soldan sağa Al da Bayrağın düşman üstüne



Bu şiir önce Azerbaycan Türkleri Enver Paşa için bestelemiş sonra marş Atatürk için söylenmiştir. Büyük Özbek Türkü Şair Çolpan Enver Paşanın şehid edilmesi üzerine şu şiiri yazmıştır.

Feryadım boğsun dünyanın bütün varlığını;
Ümidim son ipini de koparıp atsın!
Gazaptan titreyen genç yiğidin
Dolmuş mermiler sinesine taş gibi,
Dağlarda özgürlük diye gezen bir geyiğin
Matemler inmiş kara gözlerine,
Deryalar, dalgalar titreten bir yiğit,
Yediği darbelerin kahrından yıkılıp kalmış,
Kurtuluş yıldızı sanki hiçliğe karışmış
Senin son canını da düşmanlar almış.
Marmara boyları, Edirne yolu...


Çatalca ovası, Boğaz geçidi,
Karpat dağları, Trablus çölleri
Güzel Selanik’in şirin bahçeleri.
Şehitlerin yüzüne damlayan nurlar,
Bizi kan ağlattı bu kara haber.


Berlin sokakları yiğidin birini
Dopdolu koynuna alıp sardı,
Tiflis’in havaları da bir kurtarıcı yiğidi
Kara kanlara boyayıp toprağa saldı.
Tarihin rengini kanlarla karartıp dolduran
En son ümidinizi de kana boyadı o Belçivan
Ah nasıl uğursuz zamanlar gelmiş,
Feryadım dünyanın varlığını boğup öldürsün,
Kapkara bahtına şeytanlar gülsün!